Yếu tố thứ năm cũng là yếu tố quan trọng nhất để con cái nên người trưởng thành, đó là người cha trong gia đình thật sự làm chủ, lãnh đạo gia đình, hướng dẫn vợ con trong mọi sự. Chúng tôi nhấn mạnh chữ "thật sự làm chủ gia đình" vì có nhiều người chồng, người cha không thật sự làm chủ, lãnh đạo gia đình. Kinh Thánh ghi Lời Chúa dạy về bổn phận vợ chồng như sau:
Hỡi kẻ làm vợ, phải vâng phục chồng mình như vâng phục Chúa, vì chồng là đầu vợ, khác nào Chúa Cứu Thế là đầu hội thánh... Ấy vậy, như hội thánh phục dưới Chúa Cứu Thế thì đàn bà cũng phải phục dưới quyền chồng mình trong mọi sự. Hỡi người làm chồng, hãy yêu vợ mình như Chúa Cứu Thế đã yêu hội thánh, phó chính mình vì hội thánh... Thế thì mỗi người trong anh em phải yêu vợ mình như mình, còn vợ thì phải kính chồng (Thư Ê-phê-sô chương 5:22-25, & 33).
Đức Chúa Trời đã định một thứ tự rõ ràng trong gia đình con người. Thứ tự đó là: chồng là chủ gia đình, nhưng là người chủ yêu thương và hy sinh; còn người vợ ở dưới sự lãnh đạo của chồng, vâng phục chồng, như con dân Chúa phục dưới sự lãnh đạo của Ngài. Trong vai trò làm cha, lời Chúa khuyên các ông như sau: "Hỡi các người làm cha, chớ chọc cho con cái mình giận dữ, hãy dùng sự sửa phạt khuyên bảo của Chúa mà nuôi nấng chúng nó" (Ê-phê-sô 6:4). Trong gia đình các ông có hai vai trò cao quý, đó là làm chồng và làm cha. Trong hai trách nhiệm đó các ông cần noi theo mẫu mực của Chúa. Là chồng, các ông cần yêu vợ như Chúa yêu hội thánh, là cha các ông phải sửa phạt khuyên bảo con cái như Chúa đối với con dân Ngài. Trách nhiệm của các ông thật quan trọng. Các ông là người lãnh đạo gia đình, nhưng lãnh đạo với lòng thương yêu và hy sinh, như Chúa Cứu Thế đối với hội thánh của Ngài.
Tuy nhiên, để các ông có thể thật sự lãnh đạo gia đình, các bà cần vâng theo mạng lệnh của Chúa, vâng phục chồng và đặt mình dưới sự lãnh đạo của chồng. Nếu các bà không vâng phục, các ông không thể lãnh đạo gia đình. Các nhà tâm lý học sau nhiều năm nghiên cứu cho biết, gia đình nào có người vợ cứng rắn, lấn quyền chồng, điều khiển chồng và có người cha yếu đuối, nhu nhược không lãnh đạo gia đình, con cái trong gia đình đó có nhiều nan đề. Có cha mà cha không lãnh đạo nhiều khi còn tệ hại hơn là không có cha. Khi người cha vắng mặt trong gia đình hoặc có mặt mà không lãnh đạo gia đình, con cái sẽ chịu nhiều thiệt thòi. Các em không phát triển nghị lực và lòng tự tin; không phát huy những tính tốt căn bản của con người như siêng năng, ham học, lễ độ với người trên, hòa đồng với bạn cùng trang lứa. Nhiều gia đình con cái không nên người không phải vì thiếu tiền nhưng vì thiếu sự dạy bảo, chỉ dẫn của người cha.
Con cái trong gia đình thiếu sự hướng dẫn của người cha trong những trường hợp sau:
1. Những đứa con ngoại hôn, tức là những em sinh ra ngoài vòng lễ giáo, cha mẹ không có cưới hỏi, hoặc cha mẹ ngoại tình. Trong trường hợp này người cha không dám công khai nhận trách nhiệm. Hầu hết những em lớn lên trong hoàn cảnh này có cha mà như không có.
2. Những người cha ham mê công danh sự nghiệp hoặc chạy theo những đam mê riêng của mình nên không có thì giờ cho gia đình hoặc những người vì công ăn việc làm phải đi xa, thường xuyên vắng mặt ở nhà.
3. Những ông cha có mặt trong nhà nhưng thụ động, trốn tránh trách nhiệm, giao việc lãnh đạo gia đình cho vợ hay người khác, cũng là trường hợp những người nghiện ngập, bệnh nặng hay tàn phế. Trong tất cả những trường hợp vừa kể, người cha không lãnh đạo gia đình và vì thế con cái không được cha hướng dẫn, dạy bảo.
Chúng ta thường nghe câu: "Con không cha như nhà không nóc," hàm ý thiếu cha là một thiếu thốn, một thiệt thòi lớn. Những em lớn lên thiếu sự chăm sóc hướng dẫn của cha phải chịu nhiều thiệt thòi trong cuộc đời. Trái lại, khi được cha quan tâm chăm sóc, đời sống con cái sẽ được phong phú trong những phương diện sau:
Các em được ở dưới sự bảo bọc, che chở của cha về mặt thể xác. Khi nguy hiểm xảy đến các em biết có người che chở bảo vệ mình.
Các em được đầy đủ về mặt vật chất, vì có cha lo liệu và cung ứng nhu cầu cho các em.
Cũng là điều quan trọng hơn hết, sự chăm sóc dẫn dắt của cha giúp các em nhìn thấy giá trị của chính mình, nhờ đó dễ dàng phát triển cá tính, ưu điểm và lòng tự tin.
Các em được đặc ân có cha gần gũi, chăm sóc, trò chuyện và dạy bảo mỗi ngày. Sự chăm sóc, gần gũi, hướng dẫn của người cha sẽ giúp con cái phát triển quân bình về mọi mặt. Trong xã hội ngày nay bao nhiêu thanh thiếu niên ngã vào cám dỗ, bị ảnh hưởng xấu của bạn bè, phim ảnh, sách báo và ảnh hưởng tội lỗi của xã hội chỉ vì thiếu sự dẫn dắt chỉ dạy của người cha.
Nếu muốn gia đình được vững mạnh và xã hội bớt đi tội lỗi, chúng ta cần sống theo tiêu chuẩn và khuôn mẫu mà Chúa đã đặt ra. Đó làcác ông phải chu toàn trách nhiệm làm chủ, lãnh đạo gia đình. Lãnh đạo theo đường lối và tiêu chuẩn của Chúa, tức là lãnh đạo với lòng yêu thương, tinh thần hy sinh, phục vụ; để phúc lợi của vợ con lên trên phúc lợi của chính mình và nhất là làm gương về một đời sống đạo đức, chân thật và thánh sạch.
Sứ đồ Phao-lô nêu cho chúng ta hình ảnh gương mẫu của người giám mục trong hội thánh, đây cũng là gương mẫu của người chủ gia đình. Phao-lô viết: "Người giám mục cần phải không chỗ trách được, là chồng chỉ một vợ mà thôi, có tiết độ, có tài trí, xứng đáng, hay tiếp khách và khéo dạy dỗ. Đừng mê rượu cũng đừng hung bạo nhưng phải mềm mại, hòa nhã, lại đừng ham tiền bạc; phải khéo cai trị nhà riêng mình, giữ con cái mình cho vâng phục và ngay thật trọn vẹn" (I Ti-mô-thê 3:2-4). Một ông cha có những đặc điểm như vừa kể sẽ có ảnh hưởng tốt trên con cái. Nếu quý vị được Chúa ban cho con cái nhưng không dành thì giờ đầu tư vào cuộc đời của con, không tạo cơ hội để gần con, dạy dỗ con, tạo mối quan hệ gần gũi đậm đà với con, quý vị không những không làm trọn trách nhiệm Chúa giao nhưng cũng đánh mất đặc ân mà Chúa đã ban cho quý vị. Đặc ân đó là để lại một ảnh hưởng tốt đẹp trên đời sống con và đào tạo nên một thế hệ hữu dụng cho Nhà Chúa.
Sau đây chúng tôi xin đề nghị một vài điều quý vị có thể áp dụng hầu có thể chu toàn trọng trách người cha trong gia đình. Trước hết, hãy xem trách nhiệm làm cha là ưu tiên hàng đầu trong cuộc đời. Không phải công việc làm, công danh sự nghiệp, chức tước địa vị trong xã hội nhưng gia đình phải là ưu tiên hàng đầu của người cha. Khi đã đồng ý đặt gia đình vào ưu tiên hàng đầu, chúng tôi xin đề nghị với quý ông những điều sau đây:
1. Sắp xếp lại thời khóa biểu hay giờ làm việc để có thì giờ với gia đình
Cách ngôn Tây phương có câu: "Muốn là được" Hàm ý rằng bất cứ điều gì ta thích hay muốn làm là ta có thể làm được. Nếu thấy rằng dành thì giờ cho con là điều quan trọng, chúng ta sẽ có thể tìm thì giờ, dành thì giờ, tạo thì giờ hoặc sắp xếp thì giờ để có thể ở gần con. Quý vị có thể đi làm sớm hơn, trễ hơn hoặc bớt giờ làm việc, bớt những giờ gặp gỡ bạn bè, bớt những việc không cần thiết để dành thì giờ cho con. Lớn lên con em quý vị sẽ ghi nhớ mãi những giờ phút ở bên cha, được cha dạy dỗ chăm sóc, trò chuyện.
2. Cố gắng có mặt trong bữa cơm tối của gia đình
Trong đời sống bận rộn này, có những gia đình không bao giờ cùng ngồi ăn chung với nhau. Bữa cơm tối thường là thì giờ duy nhất người trong gia đình gặp nhau vì thế chúng ta nên xem đây là thì giờ quan trọng của gia đình, cố gắng để đừng vắng mặt. Ngoài ra, khi ngồi ăn với chung với con cái, chúng ta tránh mắng mỏ, sửa sai con, nhưng thăm hỏi con, trò chuyện với con, để biết con suy nghĩ gì, có những ưu tư lo lắng gì. Đây cũng là thì giờ chúng ta chia xẻ những điều chúng ta suy nghĩ hay dự tính để con biết. Khi ngồi quây quần bên bàn ăn, trò chuyện thân mật với nhau, người trong gia đình sẽ thấy gần nhau và gắn bó với nhau. Tình thương yêu nhờ đó cũng gia tăng và trở thành sâu đậm hơn
Một tờ báo nọ đăng lời tâm sự của một em thiếu niên như sau: "Em năm nay 13 tuổi. Cha mẹ em ly dị đã lâu và cả hai đều đã lập gia đình với người khác. Trong năm năm đầu của đời em, ba em hoàn toàn không biết đến em. Sau đó em hỏi thăm và liên lạc được với cha. Em có đến thăm ông một vài lần vào dịp cuối tuần. Từ đó em vui lắm vì biết mình là đứa con có cha. Nhưng gần đây em gọi điện thoại cha em không trả lời, ông không muốn nói chuyện với em nữa. Em hỏi ra thì được biết cha em đã bị mất việc làm và ông còn thiếu gia đình em khoảng một ngàn đồng tiền trợ cấp cho em. Có lẽ cha em tránh, không muốn nói chuyện với em vì ông nghĩ em gọi đến để đòi tiền. Nhưng em gọi không phải để đòi tiền mà chỉ để được nói chuyện với cha. Em muốn được nói chuyện với người cha thân yêu của em. Em đã viết thư trình bày điều mong ước của em, nhưng ông không trả lời thư em. Em thương cha, em muốn giữ mối liên lạc gần gũi với ông nhưng em không biết làm sao bây giờ. Em gọi điện thoại ông không trả lời, viết thư cũng không có hồi âm, em buồn quá, xin giúp em ý kiến." Ký tên: Một đứa con cần tình thương của cha.
Thưa quý vị, đây là tiếng kêu tiêu biểu của hàng ngàn đứa con khao khát tình thương của cha trong nhiều hoàn cảnh khác nhau của xã hội chúng ta ngày nay. Trong Câu Chuyện Gia Đình kỳ trước chúng tôi có nói rằng nếu gia đình nào có người cha làm chủ, lãnh đạo vợ con bằng tình thương yêu, gia đình đó sẽ vững mạnh và con cái sẽ trưởng thành về mọi mặt. Dành thì giờ cho con là điều quan trọng nhưng cũng là điều các ông thường thiếu sót, vì thế chúng tôi có nêu một vài đề nghị để giúp quý ông đặt lại thứ tự ưu tiên trong sinh hoạt hằng ngày, hầu có thì giờ cho gia đình. Hai đề nghị chúng tôi đã nêu là: (1) Sắp xếp lại thời khóa biểu hoặc giờ giấc làm việc để có thì giờ cho gia đình. (2) Cố gắng có mặt trong bữa cơm tối của gia đình. Hôm nay chúng tôi xin đề nghị thêm một vài điều khác như sau:
3. Khi về nhà, bớt xem ti-vi và bớt làm việc bên computer
Thống kê cho biết, trung bình mỗi ngày các ông coi ti-vi khoảng hai tiếng đồng hồ. Có người coi nhiều hơn, nhất là trong các mùa có các trận tranh tài thể thao. Ngoài cái ti-vi, ngày nay hầu như không nhà nào là không có computer và cái computer là một vật dụng nguy hiểm khác, lấy mất thì giờ các ông dành cho gia đình. Chúng ta không những làm việc với computer nhưng cũng tìm đọc những gì mình muốn đọc, chơi những trò chơi mình ưa thích và còn để bao nhiêu thì giờ trò chuyện với người quen cũng như người lạ. Có lẽ quý vị có nghe câu nói mô tả tình trạnh chung trong xã hội ngày nay, câu đó là "High tech and low touch" Và đúng như vậy, khi khoa học tiến nhanh thì kỹ thuật lên cao, và khi kỹ thuật càng cao, đời sống càng máy móc bao nhiêu thì sự tình người càng giảm đi bấy nhiêu. Điều này chúng ta không những thấy trong cộng đồng mà ngay cả trong gia đình chúng ta. Mỗi nhà bây giờ có hai ba cái ti-vi, hai ba cái computer và mỗi người ngồi trước những chiếc máy đó ngày đêm, không còn thì giờ trò chuyện với nhau nữa. Vì thế, nếu có thể được, các ông nên tránh đem việc về nhà, tránh làm việc buổi tối, khi con cái còn thức và cần được cha chăm sóc, trò chuyện. Về vấn đề xem ti-vi, khi nào có một chương trình đặc biệt, đem lại giải trí hoặc có tính cách học hỏi, cả gia đình có thể cùng xem với nhau thì tốt, nhưng nếu cha mẹ và con cái cứ mỗi người xem một chương trình mình thích, hết đêm này sang đêm khác thì chúng ta sẽ ngày càng xa nhau.
4. Dành thì giờ chăm sóc con
Thường thường mỗi ngày các ông phải đi làm nên ít khi nào có thì giờ chăm sóc con hay đưa con đi chơi. Cũng có những ông cha không bao giờ nghĩ là mình cần dành thì giờ cho con, vì thế nhiều em lớn lên có cha trong gia đình nhưng không có một kỷ niệm đặc biệt nào với cha. Những lúc được cha đưa đi chơi, đi ăn hay được cha đưa đi bác sĩ, đi mua sắm sẽ là những kỷ niệm đẹp với cha mà các em sẽ ghi nhớ mãi. Mẹ đưa đi bác sĩ hay đi mua sắm là chuyện thường, nhưng được đi với cha là điều hiếm có vì thế các em rất thích và sẽ ghi nhớ. Hôm nào các ông thử đưa con đi mua quần áo hay đi nha sĩ, đưa đi một cách vui vẻ kiên nhẫn chứ không phải bực dọc hay sốt ruột vì con làm mất thì giờ của mình. Quý vị sẽ thấy các em rất thích. Một điều khác chúng ta cần để ý là xem sinh nhật của con là một ngày đặc biệt. Ở đây ít cha mẹ nào quên sinh nhật của con nhưng lắm khi chúng ta tổ chức tiệc tùng ồn ào, đông đúc mà không có một điều gì đặc biệt cho con. Trong ngày sinh của con, nếu các ông cha dành thì giờ tâm tình với con, viết cho con một cái card, đưa con đi ăn một nơi các em thích, xem lại những hình ảnh cũ, cảm tạ Chúa về con và cầu nguyện cho con, các em sẽ vui hơn là nhà có tiệc đông người đến dự mà quên chính các em. Những điều cha làm cũng khiến các em sung sướng vì thấy mình có một chỗ đặc biệt trong lòng của cha. Không phải những món quà đắt tiền khiến con cái thấy gần với cha nhưng những chăm sóc tế nhị, những lời nói yêu thương là điều khiến con cái cảm nhận được tình thương của cha.
5. Đưa cả gia đình đi nghỉ hè:
Hầu hết các ông lúc nào cũng nghĩ đến công việc, vì công việc đem lại cho các ông niềm vui và thỏa nguyện. Nhiều ông chẳng bao giờ nghĩ đến việc lấy ngày nghỉ để đưa gia đình đi nghỉ hè. Con cái chúng ta chỉ sống gần bên cha mẹ khi còn nhỏ. Lớn lên các em sẽ có gia đình riêng và có những ràng buộc riêng nên không gần với cha mẹ nữa. Vì lý do đó, những năm tháng con còn sống trong gia đình cha mẹ, các ông cần dành thì giờ đưa gia đình đi nơi này nơi kia để mở mang hiểu biết và để các em có những kỷ niệm đẹp với cha. Có nhiều ông dù đã có gia đình, con cái hai ba đứa, nhưng đi đâu cũng chỉ thích đi một mình hay đi với bạn mà thôi. Các ông cha này thấy đi với con cái không những phiền phức, tốn kém mà lắm khi còn mất tự do, không thể làm điều mình muốn làm, đi những nơi mình muốn đi. Những người như thế hơi ích kỷ, vì chỉ nghĩ đến niềm vui và thoải mái cho riêng mình chứ không quan tâm đến việc xây dựng một quan hệ tốt đẹp với con cái.
6. Mỗi tối đọc Kinh Thánh và cầu nguyện với con
Theo Lời Chúa dạy, người cha không những lãnh đạo gia đình trong các sinh hoạt hằng ngày nhưng cũng là người lãnh đạo về mặt tâm linh. Mỗi ông cha là vị mục sư của gia đình mình, có trách nhiệm về đời sống tâm linh của vợ con. Vì thế, các ông cần giữ việc chủ động trong việc sắp xếp thì giờ đọc Kinh Thánh, cầu nguyện với con. Đây gọi là giờ gia đình lễ bái hay giờ cầu nguyện gia đình. Nếu con còn nhỏ, quý vị có thể đọc những truyện tích trong Kinh Thánh hoặc kể chuyện Kinh Thánh cho con nghe. Nếu con đã lớn, chúng ta mua cho mỗi đứa con một quyển Kinh Thánh và hướng dẫn con đọc Kinh Thánh mỗi ngày. Buổi tối cha mẹ nên dành thì giờ cầu nguyện với con và đưa con vào giường ngủ. Những chăm sóc nhỏ nhặt đó sẽ khiến con cảm thấy bình an, sung sướng, vì biết cha mẹ yêu thương quan tâm đến các em. Các em lớn lên sẽ có cái nhìn đúng về chính mình, không mặc cảm, nhút nhát nhưng tự tin và trưởng thành.
Để kết thúc Câu Chuyện Gia Đình hôm nay, chúng tôi xin nói về một người cha đặc biệt trong Kinh Thánh, đó là ông Gióp. Mỗi khi nhắc đến ông Gióp chúng ta thường nói về đức tin của ông, chứ ít khi nào nhìn đến ông trong vai trò người cha. Kinh Thánh cho biết, ông Gióp là người trọn vẹn và ngay thẳng, kính sợ Đức Chúa Trời và lánh khỏi điều ác. Ông có bảy con trai và ba con gái, gia đình ông cũng đông con như các gia đình Việt Nam chúng ta ngày trước. Các con ông Gióp rất yêu thương nhau, mấy người con trai thường thay phiên đãi tiệc trong nhà và mời ba chị em gái đến dự. Ông Gióp thì hay dành thì giờ dậy sớm, dâng lễ và cầu nguyện cho các con, vì ông nói rằng: "biết đâu các con ta có phạm tội, và trong lòng từ chối Đức Chúa Trời chăng." Qua những điều Kinh Thánh ghi chúng ta thấy ông Gióp thật là một người cha gương mẫu, hết lòng lãnh đạo gia đình về mọi mặt. Ông có đông con và ông cung cấp đầy đủ nhu cầu vật chất cho con. Ông cũng dạy con trong cách ứng xử hằng ngày nên các con ông yêu thương, hòa thuận với nhau. Ông không những dạy con bằng lời nói nhưng cũng nêu gương tốt cho con qua chính đời sống và việc làm của ông. Về mặt đạo đức, ông là người ngay thẳng, lánh xa điều ác. Về đời sống đức tin, ông là người kính sợ Chúa, có đức tin mãnh liệt nơi Chúa và có đời sống đẹp lòng Chúa. Ông không chỉ quan tâm đến nhu cầu vật chất của con cái nhưng cũng chăm sóc đời sống tâm linh của con. Ông thật là vị linh mục, vị mục sư của gia đình. Kinh Thánh ghi rằng ông dâng tế lễ cho từng đứa con và cầu nguyện cho con. Điều này cho thấy ông Gióp chăm sóc các con về mọi mặt, chăm sóc một cách đồng đều, không thiên vị đứa nào. Ông Gióp thật là một người cha gương mẫu, trọn vẹn. Ông không giữ đức tin một mình nhưng hướng dẫn cả gia đình đi trong đường lối của Chúa.
Nguyện xin Chúa giúp chúng ta noi theo mẫu mực của ông Gióp ngày xưa trong vai trò làm cha. Đặt phúc lợi gia đình lên trên công việc, bạn bè, tiền bạc, công danh sự nghiệp; quan tâm đến đời sống tâm linh của con, để đào tạo nên những đứa con trưởng thành. Cầu xin Chúa ban sức lực, kiên nhẫn và khôn ngoan cho quý ông, giúp quý ông bước đi với Chúa, sống với Lời Chúa mỗi ngày để có thể làm trọn trách nhiệm cao quý mà Chúa trao phó.
